دلیل ارجهیت حقوق زن

روزنامه ابتکار 6 دی ماه 1396 شماره 3887 .

زنان به لحاظ جایگاه مهم خود در خانواده ، شایسته صیانت و کرامت بیشتری هستند. یکی از ابعاد صیانت یاد شده این مسئله است که مطالبات و حقوق ایشان ممتاز شمرده شده و در نتیجه پیش از دیگر مطالبات با رعایت شان کارسازی و پرداخت شود .

اصولا زوجه دارای دو حق مالی از جانب زوج می باشد که این دو حق مهریه و نفقه نسبت به یکدیگر تقدم و تاخر ندارند و از آن جا که در نظام حقوقی ایران همواره اصل آزادی اراده و قراردادها در تعیین میزان مهریه از سوی زوجین به رسمیت شناخته شده است و امری است که دارای پشتوانه ی فقهی نیز می باشد ، عرف جامعه نیز این امر را به مرحله پس از وقوع عقد نیز تسری داده و برای زوجه در باب مهریه حق حبس قائل شده است .

همچنین قرآن مهر را همواره عطیه و نحله دانسته و این عطیه و پیش کش لازم است که در نکاح ملحوظ گردد. قرآن رموز فطرت بشر را با کمال دقت رعایت کرده و برای اینکه هر یک از زن و مرد نقش مخصوصی که در طبیعت از لحاظ علائق دوستانه به عهده آنها گذاشته شده فراموش نکنند.

 می توان گفت مهریه عطیه بلاعوضی است که مرد در یک جریان تعاملی به جهات و دلایل متعددی ملزم به پرداخت آن شده و بیش تر از ارزش مادی ، ارزش نمادین آن در این عقد مورد توجه طرفین خصوصا زن قرار می گیرد که آثار خاصی نیز بر این اعطاء مترتب است که برآیند آن استحکام هرچه بیشتر علقه زوجیت به عنوان یک ضرورت فردی و اجتماعی است.

در اسلام مسئله مهر و پرداخت آن تا آن درجه اهمیت دارد که اگر شوهر زنی ، کافر شود و مهر زنش را که قبلا بدهکار بوده نپردازد دولت اسلامی او را موظف به پرداخت آن می کند و در صورت عدم قدرت او از محل بیت المال به او می پردازد و نیز حاکم اسلامی با استفاده از اختیارات خود می تواند به طلبکار بگوید که از طلب خود صرف نظر کند ولی نمی تواند زن را وادار کند که مهر خود را ببخشد یا از او نگیرد.

 چرا زن دریافت کننده مهر و مرد پرداخت کننده باشد ؟ زیرا که مهر وسیله ای برای بالا بردن حیثیت زن ، موجبی برای دلگرمی او در اداره کانون خانوادگی و زمینه ای جهت تامین آسایش فکری اوست . او می باید زندگی خانوادگی را نظام بخشد یا فرزند تربیت کند ، کانون خانواده را گرم نگه دارد ، محیط خانه را پر از مهر و صفا کند بدین جهت او نیاز به امنیت فکر ، فراغ خیال و امنیت عاطفی و و اخلاقی دارد.

همچنین در باب فلسفه پرداخت مهریه از جهت پیش کشی آیات و روایات متعددی نیز بیان گشته که برخی از آنها عبارتند از : یکی از دلایل پرداخت مهریه به زوجه آیه شریفه 4 از سوره نساء " و اتو النساء صدقاتهن نحلة " و مخاطب در این آیه شریفه ازواج (شوهران) می باشند که موظف اند مهر زنان خویش را بپردازند طبری معنی نحله را طبق اخبار و روایاتی که نقل نموده فریضه دانسته و دیگران آن را عطیه گفته اند علی بن ابراهیم قمی بنا به نقل صاحب تفسیر صافی کاشانی آن راهبه معنی نموده و نیز گویند که مهر مزبور عطیه ایست از جانب خداوند از برای زنان و همچنین تفضلی است از ناحیه مردان نسبت به زنان و یا اینکه قرض و دینی است که پرداخت آن مشروع و واجب گردیده است که حتما باید از جانب زوج پرداخت گردد و حتی جایز نیست که شوهری در قلب خود نیت عدم پرداخت آن را بنماید.

بحث دیگری که در اینجاست مالکیت زن نسبت به هدیه است که با اخذ هدیه مال در مالکیت زوجه قرار می گیرد و زن می تواند مهریه خویش را به مرد ببخشد ، چنانکه در قرآن بیان شده : " فان طبن لکم عن شی ء منه نفسا فکلو هنیا مریئا " کابین زنان را با خشنودی به آنان بپردازید پس اگر آنان از کابین خویش به شما بخشیدند از آن برخوردار گردید که بر شما روا و گوارا می باشد .

اسلام با واجب کردن مهریه به عهده مرد راه محکم در جهت پشتوانه مالی زوجه را فراهم کرده است که در صورتی که در زمان زناشویی و یا در هنگام طلاق مشکل مالی داشت به مهریه خود دسترسی پیدا کرده و بتواند امورات خود را در جامعه بچرخاند و از این پشتوانه اقتصادی بهره لازم را گیرد.

از جمله تکالیف مرد نسبت به زن که به واسطه عقد نکاح به او تعلق می گیرد نفقه ، مهریه ، اجرت المثل است که حقوق مالی زن را تشکیل می دهد و پرداخت و ادارء هر یک از این حقوق ضمانت اجرای معین دارد مثلا زوجه هم می تواند از دادگاه و هم از اجرای ثبت مطالبه مهر نماید و هم می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از حق حبس استفاده نماید .

از طرفی هم زندگی جمعی بشر از زمانی به وجود آمد که بشر مالکیت را درک نمود ، همواره قدرتمندان افراد ضعیف و ناتوان را از اموال شخص مرده محروم می کردند. ارث در ملت های گذشته که به صورت غیرعادلانه تقسیم می شد در طول تاریخ و قرون مختلف همانند سایر اموال تحولاتی پیدا کرده است در نظر بسیاری از ملل میراث حق منحصر مردان و فرزندان ذکور بود. در نظام مالی خانواده در حقوق ایران دو منبع دیگر مالی برای زن وجود دارد که در واقع می تواند کمبود ناشی از سهم الارث را جبران نماید این دو منبع عبارتند از : مهریه و نفقه .