قراردادهای الکترونیک

نشریه دادرس شماره 5 دانشگاه پیام نور واحد چناران مشهد سال 1394 مهرماه - عضو هیئت تحریریه نشریه- مقاله قراردادهای الکترونیک.

مقاله:

 قراردادهای الکترونیک اصطلاحی است که اولین بار در اتحادیه های اروپا مورد استفاده قرار گرفته است .

در خصوص قراردادهای الکترونیک چند سند مکتوب وجود دارد که شامل :

1-      قانون نمونه ی آنسیدرال راجع به تجارت الکترونیک

2-      قانون نمونه ی آنسیدرال راجع به امضای الکترونیک

3-      کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به استفاده از ارتباط الکترونیکی در قراردادها

4-      قانون تجارت الکترونیک

و ....

قانون تجارت الکترونیک در بند 3 ماده ی 2 این قرارداد را به اسم عقد از راه دور معرفی نموده است و آن را چنین تعریف کرده : « ایجاب و قبول بین کالا و تامین کننده و مصرف کننده به استفاده از وسایل از راه دور است . »

اصولاً در قراردادهای الکترونیک ممکن است طرفین هرگز همدیگر را نبینند و یا در یک مجلس نباشند به همین علت می توان آن ها را شبیه عقود مکاتبه ای در حقوق مدنی دانست مثل : قراردادهای پست الکترونیکی یا ایمیل ، شبکه های چت ، فروش محصولات دیجیتالی و کلیه ی قراردادهای الکترونیک دارای شرایط اساسی قرارداد می باشند و آثار و احکام آنها تابع شرایط عمومی قراردادهاست .

طرفین قراردادهای الکترونیک ممکن است علاوه بر اشخاص حقیقی و حقوقی ، سیستم های خودکار باشند و همیشه فرض بر صحت تمام قراردادهای الکترونیک می باشد و وجود اراده ی طرفین غالباً احراز می شود به دلیل اینکه داده پیام ها شامل بیان اراده طرفین هستند .

باید به این نکته توجه نمود که در تفسیر قانون تجارت الکترونیک همیشه باید غبطه ی  کشورهای بین الملل در نظر گرفته شود و در صورت سکوت یا ابهام قانون تجارت الکترونیک باید با توجه به مفهوم و منطق نظر قانونگذار در سایر قوانین مسئله مذکور را رفع نماییم .

همچنین ایجاب و قبول قراردادهای الکترونیک مانند سایر قراردادهاست با این تفاوت که در قراردادهای الکترونیک باید بین دعوت به ایجاب و خود ایجاب تفاوت قائل شد که گاهی فقط تبلیغات است و گاهی ایجاب مستقیم .

  دراکثر قراردادهای الکترونیک قبول عنصر تکمیلی ایجاب است و می تواند در تعیین مکان و زمان  قرارداد موثر باشد و در خصوص تعیین زمان قرارداد 4 نظریه وجود دارد :

1-       نظریه ی ارسال قبول

2-      نظریه وصول قبول

3-      نظریه ی اعلام قبول

4-      نظریه ی اطلاع ایجاب کننده از قبول

 از بین نظریات مطروحه نظریه ی ارسال و وصول قبول بیشتر مورد پذیرش واقع شده است به دلیل اینکه قراردادهای الکترونیک مشمول قواعد عمومی قراردادها می باشد و جنبه ی تجارت بین المللی داد و در حقوق بین الملل همیشه سعی شده از قانون حاکم بر کشوری که به محل ایجاب نزدیکتر است استفاده شود زیرا شرایط و مکان قرارداد با توجه به آن تعیین می شود .

  در پایان بحث باید 2 نکته را لحاظ نمود : یکی در باب خیار مجلس که اصولاً در قراردادهای الکترنیکی خیار مجلس راه ندارد زیرا قابل اثبات نیست ، دیگر در باب ادعای جعل که در قراردادهای الکترونیک به دلیل اعتماد بر امضای الکترونیک  ادعای انکار و تردید مسموع نیست و تنها می توان ادعای جعل نمود .